Türkiye’de çeşitli resmi işlemleri gerçekleştiren yabancı uyruklu kişiler birçok farklı mevzuata tabi olarak hareket etmektedir. Bunların en çok talep edilenleri nikah, vatandaşlık, tapu işlemleri, vekaletname düzenleme, şirket kurma, araç satış ve Ticaret Odası şirket kuruluş işlemleridir. Bu süreçlerde profesyonel tercümanlık hizmetlerinin ne zaman ve nasıl gerektiğini detaylandırmak, tercüme dışında dikkat edilmesi gereken kritik hususları açıklamak ve ilgili mevzuata atıfta bulunmak önemlidir. Yabancıların Türkiye’deki idari ve hukuki süreçleri anlamalarını kolaylaştırmak, doğru adımları atmalarına yardımcı olmak ve olası hataların önüne geçmek için Express Tercüme ailesi olarak profesyonel destekler sunmaktayız.
Türkiye’deki Resmi İşlemlerde Tercümenin Önemi
Türkiye’de yabancı bir dilde düzenlenmiş belgelerin veya yabancı uyruklu kişilerin taraf olduğu resmi işlemlerin yasal geçerlilik kazanabilmesi için tasdikli tercüme hizmetleri hayati bir rol oynamaktadır. Bu durum, hem hukuki kesinliği sağlamak hem de ilgili taraflar ile Türk makamları arasında tam bir anlayış birliği oluşturmak için zorunludur. Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) Madde 223, yabancı dilde yazılmış belgeye dayanan tarafın tercümesini mahkemeye sunma zorunluluğunu açıkça belirtmekte olup mahkemenin resmi tercüme talep edebileceğini hükme bağlamaktadır. Benzer şekilde, Noterlik Kanunu da noterlerin yabancı dildeki belgelerle ilgili işlemlerinde tercüman kullanımını düzenlemektedir. Tercüme sadece bir kolaylık değil, aynı zamanda resmi süreçlerin ayrılmaz bir parçası olduğunu bu tarz yasal dayanaklar ortaya koymaktadır. Tercüme, yabancıların kimlik bilgilerinin doğrulanmasından medeni durumlarının belgelenmesine, eğitim ve iş başvurularından gayrimenkul alım-satımına kadar pek çok alanda yasal işlemi güvence altına almaktadır.
Türkiye’de Tercüme ve Belge Tasdikinin Genel İlkeleri
Yeminli Tercüman ve Noter Tasdiki
Bir resmi belgenin çevirisinin Türkiye’deki kurumlarda resmi işlemlerde kullanılabilmesi için yeminli tercüman tarafından yapılması ve ardından noter tarafından tasdik edilmesi (onaylanması) gerekmektedir. Noter, tercüme belgeyi tasdikleyerek evrakın gerçekliğini garanti altına alır. Bu onay, çevirinin hukuki ve yasal geçerliliğini sağlar. Konuyla ilgili Noter Onaylı Tercümenin Mevzuattaki Yeri Üzerine İnceleme yazımızı okuyabilirsiniz. Genellikle bu tarz belgeler eğitim, iş başvuruları, göçmenlik, menkul/gayrimenkul alım-satım, çalışma izni ve şirket devir gibi pek çok resmi prosedürde kullanılır.
Türkiye’de çevirmenlik mesleğinin yasal bir çerçevesinin bulunmaması, farklı resmi kurumlar arasında tercümanların yetkinlik ve tanınma standartlarında farklılıklara yol açabilmektedir. Bir noter tarafından yeminli kabul edilen bir tercüman, başka bir noterlikte veya Adalet Bakanlığı’na bağlı mahkeme/tapu gibi kurumlarda otomatik olarak geçerli sayılmayabilir. Bu yüzden yabancı uyruklu kişilerin, işlem yapacakları kurumun tercümanlık gerekliliklerini önceden teyit etmelerini zorunludur. Örnek olarak tapu ve mahkemelerde çevirmenlik yapabilmek için ilgili adliyelerin adalet komisyonlarının veya Bilirkişi Dairesi Başkanlığının paylaştığı tercüman listelerinde yer alması gerekmektedir.
Yeminli tercümanın çeviriyi yapması ile noterin bu çeviriyi onaylaması arasındaki ilişki, sadece sıralı bir işlemden öte, birbirini tamamlayan iki aşamalı bir doğrulama sürecidir. Tercüman çevirinin doğruluğunu kendi yeminiyle taahhüt ederken noter bu yemini ve tercümanın imzasını tasdik ederek evrakta sahteciliği önleyici bir süreç oluşturarak daha geniş bir hukuki geçerlilik kazandırır. Dolayısıyla yabancı uyruklu kişilerin sadece “yeminli” bir tercüme değil, aynı zamanda “noter onaylı” bir tercüme temin etmeleri, belgelerinin Türkiye’deki resmi makamlarca kabul edilmesi için zorunludur. Bu da hem zaman hem de maliyet açısından ek bir planlama gerektirdiği anlamına gelmektedir.
Noterlerin, resmi işlemler sırasında yabancı dildeki belgelerin içeriğini anlamakla yükümlü olmaları tercümanların rolünü daha da vurgulamaktadır. Noterlik Kanunu’nun 72. maddesi gereğince noterin iş yaptıracak kimselerin kimliğini tam olarak öğrenmesi zorunludur. Eğer yabancı dilde yazılmış bir pasaporta dayanılarak kimlik tespiti yapılıyorsa ve noter bu dili bilmiyorsa belgenin çevirisini yaptırması gerekmektedir. Bu sorumluluk profesyonel tercüme hizmetlerinin sadece bir formalite değil, hukuki süreçlerin bütünlüğü için temel bir gereklilik olduğunu pekiştirmektedir.
Apostil (Tasdik Şerhi) ve Konsolosluk Tasdiki
Apostil veya diğer adıyla Tasdik Şerhi, bir belgenin gerçekliğinin tasdik edilerek başka bir ülkede yasal olarak kullanılmasını sağlayan uluslararası bir belge onay sistemidir. Bununla ilgili olarak da Tercüme İşlemlerinde Apostil Süreçleri: Apostil Nedir, Nasıl Alınır? başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz. Kısaca Apostil belgedeki imzanın geçerliliğini, imzalayan yetkilinin sıfatını ve belgedeki mühür veya damganın gerçekliğini teyit eder. İdari belgeler, noter senetleri ve kişilerce özel sıfatlarla imzalanmış belgeler üzerine konulmuş resmi beyanlar Apostil şerhi konulabilecek resmi belgeler arasındadır.
Bir kamu belgesinin (örnek olarak doğum belgesi, evlilik cüzdanı, mahkeme kararı) düzenlendiği ülkenin Lahey Sözleşmesi’ne taraf olması ve belgenin kullanılacağı ülkenin de bu sözleşmeye taraf olması durumunda Apostil gereklidir. Türkiye’den yurt dışına gönderilecek belgeler için veya yurt dışından Türkiye’ye getirilecek belgeler için bu durum geçerlidir. Yurt dışından gelen ve Türkiye’de kullanılacak belgeler için, eğer belgeyi düzenleyen ülke Lahey Sözleşmesi’ne taraf ise, o ülkenin yetkili makamından alınan Apostil şerhi genellikle yeterli kabul edilir. Ancak bu belge, Türkiye’deki resmi kurumlarda kullanılmadan önce yeminli tercüman tarafından çevrilmeli ve noter onayından geçmelidir.
Apostil ve Konsolosluk Tasdiki Arasındaki Fark
Eğer bir ülke sözleşmeye taraf değilse veya sözleşmeyi imzalarken Türkiye’nin Apostilini tanımayacağına dair özel bir madde eklemişse (örnek olarak Yunanistan ve Belçika gibi bazı ülkeler için bu durum söz konusu olabilir), konsolosluk tasdiki gereklidir. Konsolosluk tasdiki, belgenin yabancı ülkenin Türkiye’deki diplomatik misyonu (konsolosluk veya büyükelçilik) tarafından veya Türk konsolosluğu tarafından yabancı ülkede onaylanması anlamına gelir.
Önemli bir ayrım da belge türüne göre yapılmaktadır: Ticari belgeler (sözleşmeler, faturalar, konşimentolar gibi) genellikle Apostil’e tabi değildir. Bu tür belgelerin yurt dışında kullanılabilmesi için öncelikle ticaret, sanayi veya zanaatkarlar odalarında, ardından da varış ülkesinin konsolosluğunda tasdik edilmesi gerekmektedir. Ayrıca, çevirinin kendisi yasal olarak kamusal bir belge değildir ve bu nedenle doğrudan Apostil veya konsolosluk tasdikine tabi tutulamaz. Çeviri, ancak noter tarafından onaylandığında veya mahkeme başkanının çevirinin kalitesini ve çevirmenin imzasının gerçekliğini onayladığı istisnai durumlarda hukuki geçerlilik kazanarak Apostil’e uygun hale gelir. Eğer Türkiye’den aldığınız belgenin tercümesine Apostil isteniyorsa noter veya hakimlikten tercümenin ayrıca tasdik edilmiş olması gereklidir. Ancak Türkiye’de belgenizi aldıktan sonra karşı ülkede yetkili tercümanlar tarafından da belgelerinizin çevirisini Apostil’e gerek kalmadan yaptırabilirsiniz. Express Tercüme olarak bu süreçle ilgili noter maliyetleri ve karşı ülke çevirmen masraflarını karşılaştırarak size en uygun teklifi sunabileceğimiz süreç için sürekli olarak alternatifler geliştirmekteyiz.
Belge tasdiki süreci, orijinal belgenin yeminli tercüme edilmesi, ardından noter onayı ve son olarak (gerektiğinde) Apostil şerhi alınması gibi ardışık ve koşullu adımlardan oluşmaktadır. Bu süreç çoğunlukla müşterilerimize karmaşık gelse de aslında bizim açımızdan artık standart ve hızlı ilerleyen işlemler haline gelmiştir. Ancak, bu çok aşamalı yapı yabancı uyruklu kişiler için hem zaman hem de maliyet açısından ek yükümlülükler getirmektedir. Herhangi bir aşamanın atlanması veya eksik yapılması belgenin resmi makamlarca kabul edilmemesine ve maalesef aylarca sürebilecek gecikmelere yol açabilmektedir. Bu nedenle yabancıların bu adımları dikkatle takip etmeleri ve her bir aşamanın bir sonraki için ön koşul olduğunu anlamaları büyük önem taşımaktadır.
Belge tasdikinde tek bir standart yaklaşım yerine belgenin kullanılacağı ülkenin ve belgenin türünün dikkate alınması gerekmektedir. Lahey Sözleşmesi’ne taraf olan veya olmayan ülkeler için farklı tasdik yöntemlerinin (Apostil veya konsolosluk tasdiki) uygulanması, yabancı uyruklu kişilerin her işlem öncesinde detaylı araştırma yapmasını veya hukuki danışmanlık almasını zorunlu kılmaktadır. Ticari belgelerin özel bir tasdik sürecine tabi olması da genel kamu belgelerinden farklı bir prosedür izlenmesi gerektiğini göstermektedir. Eğer yanlış bir tasdik yöntemi seçilirse belgelerin reddedilmesi ve ciddi gecikmeler yaşanması riskini beraberinde getirmektedir.
Türkiye’deki Belirli Resmi İşlemlerde Tercüman Gerekliliği
Nikah İşlemleri
Türkiye’de yabancı uyruklu kişilerin evlenmek için belgelerinin Türkçe olması veya Türkçeye tercüme edilmesi ve noter tasdikli olması gerekmektedir. Yabancı vatandaşın pasaport, doğum belgesi, nüfus kayıt örneği ve evlenme ehliyet belgesi (Formul B veya bekarlık belgesi) sunması zorunludur. Eğer bu belgelerden Türkçe olmayanlar varsa tüm belgelerin verildiği ülke tarafından Apostilli olması ve Türkçeye noter onaylı tercümesi zorunludur. Yurt dışında yaptırılmış Apostili alınmış Türkçe tercümeler de çoğunlukla geçerli olsa da hata oranının yüksek olması sebebiyle Türkiye’de tekrar noter onaylı tercüme talep edilmektedir. Eğer yabancı vatandaş daha önceden evlilik yaptıysa boşandığına ilişkin vukuat bilgilerinin ilgili evlenme ehliyet belgesinde (veya bekarlık belgesinde) yer alması ve mahkeme kararının kesinleşme şerhi ve Apostil ile birlikte sunulması gerekmektedir. Aynı şekilde, Türkçe olmayan mahkeme kararlarının da noter onaylı tercümesinin de sunulması gerekmektedir. Eğer yabancı uyruklu kişi Türkçe bilmiyorsa tüm nikah işlemleri süresinde sözlü ve yazılı beyanları için de yeminli tercüman ile iletişimde bulunması gerekmetedir.
Yine de doğum belgesinin ve evlenme ehliyet belgesinin (Formul B veya bekarlık belgesi) CIEC sözleşmeleri kapsamında çok dilli olması durumunda ayrıca tercüme edilmelerine gerek yoktur; belgenin düzenleyen ülkenin yetkili makamının mührünü ve Apostil’ini taşıması yeterlidir. Bununla birlikte evlilik başvurusunun geçerli sayılması için kişinin vize hakkı nikah başvurusu ve nikah günü tarihini kapsamalıdır. Vize süresi dolmuşsa yenilemesi veya ikamet tezkeresi (oturum izni) getirmesi zorunludur; aksi takdirde evlenme başvurusu kabul edilmeyecektir. Bu sürenin hesaplanması için yabanancı vatandaşın ya e-Devlet Kapısı üzerinden “Yurda Giriş/Çıkış Belge Sorgulama” hizmeti kullanılarak barkodlu giriş-çıkış belgelesi alması; ya da e-Devlet hesabı yoksa aşağıdaki kurumlara şahsen veya noter onaylı vekaletname ile başvurarak giriş-çıkış belgesi alması gerekmektedir:
- İl Emniyet Müdürlüklerine bağlı Hudut Kapıları Büro Amirlikleri
- İlçe Emniyet Müdürlüklerine bağlı Belgelendirme veya İdari İşlemler Büro Amirlikleri
- Kara, hava ve deniz hudut kapılarındaki Emniyet birimleri
- Yurtdışında ise Türkiye’nin dış temsilcilikleri (konsolosluklar)
Yabancı uyruklu kişinin Türkçe bilmemesi halinde nikah töreni sırasında yeminli tercüman bulundurması zorunludur. Evlendirme Yönetmeliği’nin 61. maddesinin 2. fıkrası gereğince Türkçe bilmeyenlerin bildirimlerinin yeminli tercüman aracılığıyla alınmasını ve tercümanın bildirimi imzalamasını şart koşmaktadır. Yine de İngilizce, Almanca veya Arapça gibi yaygın olan diller dışındaki bazı nadir dillerde, özellikle küçük şehirlerde, tercüman bulmak zor olduğundan evlendirme memurlukları yabancı kişinin ana dili dışında bildiği daha yaygın başka dilleri de kabul etmekte, bu şekilde de evlenecek çiftlere kolaylık sağlamaya çalışmaktadırlar. Örnek olarak Katalanca konuşan bir yabancı eğer İngilizce biliyorsa ilgili memurluk nikah sırasında İngilizce yeminli tercümanın bulunmasını da yeterli bulabilir.
Boşanma Kararının Tanınması (Tanıma/Tenfiz Davası Açılması)
Türkiye’de evli görünen ve yurt dışında boşanmış birisinin boşanma kararının Türkiye’de yasal geçerlilik kazanabilmesi için tanıma ve tenfiz davası açılması veya doğrudan nüfus kütüğüne tescil edilmesi gerekmektedir. Yabancı mahkeme kararı, yabancı ülke hukukuna göre kesinleşmiş olmalı, “boşanma” kararını açıkça belirtmeli ve Apostil belgesi bulunmalıdır. İlgili ilam yeminli tercüman tarafından Türkçeye tercüme edilmeli ve bu tercüme noter veya konsolosluk tarafından onaylanmış olmalıdır.
Eğer boşanan kişi vefat etmişse ve henüz Türkiye’de boşanma kararı tanınmadıysa ölüm ilamı yapılırken eski eşe miras payı hakkı verilmesi gibi sorunlar ortaya çıkabilmektedir. Bu tarz durumlarda da boşanma kararının tanınması için ilgili kişinin varislerinden biri veya yasal vekalet verdikleri bir vekil tarafından sürecin yürütülmesi, Apostilli ve kesinleşme şerhi bulunan mahkeme kararlarının noter onaylı tercümesi yoluyla ilgili tanıma ve tenfiz davasının yürütülmesi gerekmektedir. Eğer varisler yurt dışında ise Yurt Dışından Vekalet Verme Usullerine göre vekalet verilmesi gerekmektedir. Eğer verilen vekalet de yabancı dilde ise noter onaylı Türkçe tercümesi yapılmalıdır.
Boşanma kararının Türkiye konsolosluklarında tescili de mümkündür. Bu işlem, tarafların birlikte veya ayrı ayrı başvurusuyla yapılabilir. Eğer taraflardan biri yabancı uyruklu ise, Türk vatandaşı olan taraf veya vekili tek taraflı başvuru yapabilir. Başvuru sırasında Apostilli yabancı mahkeme kararının ve kararın kesinleştiğine dair Apostilli belgenin orijinali ile konsolosluğun bulunduğu ülkedeki mevzuata göre onaylı tercümesi gereklidir. Taraflardan birinin veya vekillerinin yabancı uyruklu olması ve Türkçe bilmemesi halinde başvuru anında konsolosluğun yeminli tercümanlar listesinde kayıtlı bir tercümanın hazır bulunması gerekmektedir. Bu tercüman listelerine TC Dışişleri Bakanlığı Konsolosluk İşlemleri sayfasından Yeminli Tercüman Arama menüsü üzerinden ulaşabilirsiniz. Yine de unutmayın ki konsoloslukta boşanma süreci yürütülmemekte sadece yurt dışında kesinleşmiş boşanma kararlarının Türkiye’deki nüfus kayıtlarına tescili sağlanmaktadır.
Vatandaşlık Başvuruları ve Göç İşlemleri
Türk vatandaşlığı başvurusunda bulunan yabancıların ibraz ettikleri yabancı makamlardan alınan diploma, doğum belgesi, nüfus kayıt belgeleri ve pasaport gibi diğer dayanak belgelerin noter tasdikli Türkçe tercümesi gereklidir. Eğer pasaporttaki kimlik bilgileri hem orijinal dilde hem de İngilizce ise tek bir belgede tercüme edilmesi gerekmektedir. Özellikle Rusça, Çince, Yunanca gibi Latin alfabesi kullanılmayan dillerden gelen belgelerde yabancı vatandaşın Latin alfabesiyle yazılmış uluslararası isminin bulunduğu pasaportu tercüme kontrolü sırasında göstermesi veya Türkiye’de daha önceden kaydedilmiş bir ismi varsa ilgili belgeleri sunması gerekmektedir. Aksi takdirde tercüman kanaatiyle sunulan isim ile daha önceden herhangi bir şekilde devlet kurumlarında kayıt altına alınmış belgelerin çakışması gibi sorunlar olabilir, ilgili yasal başvuru tercüme hatası sebebiyle reddebilebilir. Burada hata her zaman tercümanda değildir, çünkü tercüman ne kadar profesyonel olursa olsun memur tarafında da kayıt hataları olabilir, Türkçeye hazırlanacak belgelerin bu tarz aksaklıklara uyum sağlaması gerekebilir.
Genel yolla Türk vatandaşlığı kazanmak isteyen yabancılar için aranan şartlar arasında toplumsal yaşama uyum sağlayabilecek düzeyde Türkçe konuşabilmek, Türkiye’de kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kimselerin geçimini sağlayacak gelire veya mesleğe sahip olmak ve milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir halinin bulunmaması yer almaktadır. Başvuru sırasında VAT-3 Başvuru Formu, biyometrik fotoğraf, pasaport veya benzeri kimlik belgesi, doğum belgesi, medeni hal belgesi (evli ise Formul B ya da evlilik belgesi, boşanmış ise kesinleşmiş boşanma kararı, dul ise eşinin Apostilli ölüm belgesi), sağlık raporu, gelir durumunu gösteren belgeler ve başvuru tarihinden geriye doğru kesintisiz beş yıl Türkiye’de ikamet ettiğine dair yurda giriş-çıkış tarihlerini gösteren belge gibi evraklar talep edilmektedir. İkamet süresi içinde toplam altı ayı geçmemek üzere Türkiye dışında bulunmak, öngörülen ikamet süresi içinde değerlendirilmektedir. Evlilik yoluyla Türk vatandaşlığı başvurularında yabancı uyruklu eşin en az üç yıl boyunca Türk vatandaşı ile resmi olarak ve aile ikamet izni ile ikamet ediyor olması, aile birliği içinde yaşamaya devam etmesi ve milli güvenlik ve kamu düzeni açısından herhangi bir engel teşkil etmemesi şartları aranır. Yatırım yoluyla vatandaşlık başvurularında ise tapu veya yatırımı gösteren belgeler, taşınmaz değerleme raporu gibi ek evraklar gerekmektedir.
Tapu İşlemleri (Gayrimenkul Devir İşlemleri)
Türkiye’de gayrimenkul alım-satım işlemlerinde taraflardan herhangi birinin Türkçe bilmemesi halinde tapu müdürlüğünde yeminli tercüman bulundurulması zorunludur. Tapu sicil memurunun açıkladığı tüm hususların tercüman tarafından eksiksiz biçimde çevrilmesi gerekmektedir. Çağrılabilecek tercüman bilirkişi için öncelik, en az beş yıllık meslek deneyimi şartı aranan Bölge Bilirkişilik Kurulu (BBK) Listelerinde yer alan tercümanlardadır. Ancak, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü’nün 27.05.2019 tarihli ve 23294678-010.07.02-E.2349560 sayılı genelgesinde belirtildiği üzere tapu müdürlüğü bölgesindeki BBK listelerinde gerekli dilde tercüman bulunamazsa, daha basit kriterlerle (18 yaşını doldurmuş olmak, ilkokul mezunu olmak ve ilgili dili bildiğine dair beyan vermek) hazırlanmış Bölge Adli Yargı Adalet Komisyonu “tercüman bilirkişi” listelerinden tercüman talep edilebilir. Bu ayrım Adalet Komisyonu listelerine girmenin BBK’ye kıyasla çok daha kolay olması nedeniyle getirilmiştir. Tapu işlemlerinin yüksek tutarlar içermesi göz önünde bulundurulduğundan yeterliliği kanıtlanmamış tercümanların işlemde yer almaması amacıyla uygulanmaktadır. Tapu işlemlerinde tercümanın profesyonel olarak mesleki etik ve gizlilik ilkelerine uyması ve yasal metinlerdeki hassas bilgileri üçüncü şahıslarla paylaşmaması büyük önem taşır. Ayrıca, maalesef, bilirkişi tercüman listesine girmenin kolaylığı sebebiyle mesleği çevirmenlik olmayanların tapu satışı sırasında bazı dolandırıcılık olaylarına karışması ve profesyonellikten uzak şekilde hareket edebildiğine dair olaylara da rastlanabilmektedir. Bu yüzden mutlaka çalıştığınız tercümanın referanslarını ve iletişime geçtiğiniz şirketlerin kurumsallığını araştırmanızı tavsiye ederiz.
2025 yılı güncel mevzuata göre tapu devir bedeli, tapuda beyan edilen satış tutarının %4’ü olarak hesaplanır ve bu oran alıcı ile satıcı arasında eşit olarak (%2 + %2) ödenir. 30.04.2025 tarih ve 9775 sayılı Cumhurbaşkanı Kararının Eki içinde tapu harcına ek olarak döner sermaye hizmet bedeli 1.774,50 TL olarak güncellenmiştir, ancak bu tutar gayrimenkulün bulunduğu il veya ilçeye göre yöresel katsayılar nedeniyle değişiklik gösterebilir (örnek olarak İzmir Karşıyaka için katsayı 2,5 olup döner sermaye bedeli 4.436,25 TL olabilir). Ayrıca yine aynı CB kararı ekine göre “1.11 Yabancıların taraf olduğu devir borcu doğuran tapu işlemlerinde; işlem için belirlenen döner sermaye ücretine ek olarak her bir taşınmaz veya bağımsız bölüm başına maktu 16.629,00 ₺ döner sermaye ücreti olarak tahsil edilir.” denilmektedir. Yani yabancıların tapu satışı işlemlerinde döner sermaye masrafları en az 18.403,50 TL olmaktadır. Tapu işlemleri için noter standart vekalet ücreti ise 2025 yılı için 1750 TL’den başlamakta, vekalet işleminin detaylarına, eklerine ve süreçle ilgili ekstra şerhlere bağlı olarak bu tutar artabilmektedir. Tercüman ücretleri ise tercümanın kendisine veya tercüme hizmeti sağlayan tercüme bürosu tarafından bölge şartlarına ve serbest piyasa koşullarına bağlı olarak değişmektedir.
Yabancı İşler Dairesi Başkanlığı, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü bünyesinde yabancıların işlemlerine yönelik iletişim ve bilgi desteği sağlamaktadır. Ayrıca, Türkiye’de vatandışlığı veya yabancı kimlik numarası bulunan yabancı vatandaşlar da Türkiye’ye gelmeden tapu işlemlerini yurt dışında konsolosluklarda bulunan Tapu ve Kadastro Temsilciliği aracılığıyla yapmaları da mümkündür ya da yine konsolosluklarda vekaletname vererek aracıları üzerinden yapabilmektedirler. Web Tapu sisteminin yabancılar için kullanım kılavuzları ve uygulama videolarına erişim sağlayarak bu tarz işlemler hakkında daha detaylı ve güncel bilgilere ulaşmanız da mümkündür.
Vekalet (Vekaletname)
Yabancı uyruklu kişiler, Türkiye’de noterler aracılığıyla genel veya özel vekaletname düzenleyebilirler. Eğer vekalet veren yabancı kişi Türkçe bilmiyorsa vekalet işlemi sırasında bir yeminli tercüman bulundurulması zorunludur. Bu süreçte yabancının pasaportunun Türkçe tercümesi ve noter onayı da gereklidir. Aynı zamanda ilgili yabancının Yabancı Kimlik Numarası ve oturum kartını göstermesi, eğer sığınmacı statüsünde yer alıyorsa bu durumlarını gösterir belgelerin yer alması da gereklidir. Eğer sığınmacının ikamet sınırı bulunuyorsa yalnızca ikamet bölgesindeki noterlerde vekaletname işlemlerini gerçekleştirebilir. Noter ücretleri de vekaletnamenin türüne ve içeriğine göre değişiklik göstermektedir. Örnek olarak 2025 yılı için genel vekaletname verme ücreti ortalama 783,82 TL olarak belirlenmiştir ancak ilgili vekalet Türkçe konuşamayan biri tarafından veriliyorsa bu süreçte yeminli tercüman bedeli, noterlik tercüme harçları vb. ek ücretler de sürece dahil edilebilmektedir
Turist olarak Türkiye’ye gelenlerin de vekalet işlemleri sırasında pasaportunun Türkçe tercümesi ve adres bilgilerinin verilmesi gerekmektedir. Noterin gerekli gördüğü durumlarda yasal olarak vize süresinde olup olmadığı da kontrol edilebilmekte ve doğrulama amacıyla ek belgeler de talep edilebilmektedir. Vekaletname verilecek kişinin (vekilin) sadece T.C. kimlik numarası, yabancı kimlik numarası veya pasaport numarası, adı ve soyadı gibi bilgileri yeterlidir.
Yurt dışında yaşayan yabancıların Türkiye’deki bir avukata ya da kişiye vekalet verebilmeleri için iki ana yöntem bulunmaktadır:
- Türk Konsoloslukları Aracılığıyla: Yabancı uyruklu kişi, eğer Türkiye Cumhuriyeti Yabancı Kimlik Numarası bulunuyorsa, ilgili Türk konsolosluğuna giderek doğrudan Türkçe vekaletname düzenleyebilir. Ancak, kişi Türkçe bilmiyorsa konsolosluk yeminli tercüman listesine kayıtlı tercüman ile vekalet verebilir. Konsolosluklar, Türkiye’de geçerli vekaletname işlemini yabancı ülke sınırları içinde noterlik işlemine benzer şekilde gerçekleştirir ve ilgili işleme ait belgenin onaylı bir kopyası Türkiye Cumhuriyeti sınırları içindeki tüm noterliklerde ücret karşılığı çıkarılabilir.
- Yabancı Noterler Aracılığıyla: Yabancı uyruklu kişi, yaşadığı ülkedeki bir notere veya dengi bir makama giderek Türkiye’deki avukata veya kişiye vekaletname düzenleyebilir. Bu vekaletnameye düzenlendiği yabancı ülkeden mutlaka (eğer ilgili ülke Lahey Sözleşmesi’ne taraf ise) Apostil şerhi alınması veya (eğer taraf değilse) Türk konsolosluğu tarafından tasdik edilmesi gerekmektedir. Sonrasında da bu vekaletname Türkiye’deki bir yeminli tercüman tarafından çevrilmeli ve noter onayı yapılmalıdır. Vekaletnamenin eklerinde ilgililerin kimlik bilgilerinin fotokopilerinin yer alması da gereken hallerdendir.
Vekalet işlemlerinde en sık karşılaşılan sorunlardan biri vekaletnamenin ilgili ülkenin hukuk sistemine göre hazırlanmadan ve herhangi bir danışmanlık alınmadan doğrudan karşı ülkeye gönderilmesidir. Bu durumda, noter onaylı tercüme doğru yapılmış ve tüm yasal tasdik süreçleri tamamlanmış olsa bile vekaletnamede yetkilerin açık ve eksiksiz şekilde belirtilmemesi gibi nedenlerle belge ilgili işlemlerde geçerli kabul edilmeyebilir. Bu durum tercüman veya tercüme bürosu sorumluluğunda olmasa bile noter maliyetlerinin yüksek olması sebebiyle sanki tercüman ve büro sorumluymuş gibi düşünülmektedir. Türkiye’de vekalet işlemlerinde en önemli husus, yapılacak her işleme dair yetkilerin tek tek ve açık biçimde verilmesidir. İngiltere’de “adıma taşınmaz alıp satması ve ilgili taşınmaz üzerindeki tüm işlemler için vekalet veriyorum” şeklinde bir ifade yeterli görülürken Türkiye’de yalnızca taşınmaz alım-satımı için yetki vermişseniz o taşınmaza ilişkin vergi ödeme, belediye kaydı, abonelik açma gibi işlemler vekalet kapsamı dışında kalır. Bu nedenle, yurt dışında Türkiye’de kullanılmak üzere vekalet verecekseniz öncelikle Türkiye’de bir uzmandan destek alınarak vekaletnamenin Türkçe olarak hazırlanması, ardından bu metnin ilgili ülkenin diline çevrilerek vekaleti verecek kişiye iletilmenizi tavsiye ederiz. Çeviri için gönderdiğiniz metinle birlikte hazırlanan vekaletname gerekli onay ve tasdiklerle Türkiye’ye ulaştığında elimizde zaten sürecin başında Türkçe olarak hazırlanan metin bulunduğu için gerekli eklemeler ve kontroller yapılarak tercüme niteliğinde imzalanır. Böylece süreçte yaşanacak hatalar ortadan kaldırılarak ve yeniden tüm vekalet ve noter masraflarına gerek kalmadan işlemler güvenli ve sorunsuz şekilde tamamlanmış olur.
Yabancı Uyruklular İçin Şirket Kurma ve Ticaret Odası Şirket Kuruluş İşlemleri
Türkiye’de yabancı uyruklu kişiler, oturma izni veya çalışma izni olmaksızın şirket kurabilirler. Çalışma izni başvurusu, şirket kuruluşundan sonra da yapılabilir. Yabancı gerçek kişi, ortaklı şirket kuruluşu için yabancı uyruklu kişilerden noter onaylı pasaport tercümesi, vergi kimlik numarası ve varsa ikamet izninin noter onaylı sureti gibi evraklar gereklidir. Yabancı tüzel kişi, ortaklı şirket kuruluşu için ise şirket merkezinin ticaret sicil belgesi, merkez şirketin kuruluş aldığı genel kurul kararı, vergi kimlik numarası ve vekaletname gibi evraklar talep edilir. Bu belgeler içinde Türkçe olmayanlar varsa noter onaylı tercümesinin sunulması gereklidir. Eğer yabancı kişinin şirket kurulumu amacıyla noter üzerinden şirket kuruluş vekaletnamesi vermesi gerekiyorsa öncelikle Gelir İdaresi Başkanlığı üzerinden geçici vergi numarası alınması gerekmektedir. Eğer kişi Türkçe bilmiyorsa kişinin yanında gerekli tüm belgelerle birlikte tercüman da bulundurması gerekmektedir. Şirket kuruluş işlemleri, gerekli belgelerin ilgili ticaret sicili müdürlüğüne sunulması halinde elektronik ortamda Merkezi Sicil Kayıt Sistemi (MERSİS) üzerinden kısa sürede de tamamlanabilmektedir. Bunun dışında eğer tüzel şirket kuruluşu planlanıyorsa yabancı belge teslimi prosedürleri dışında türm süreç ilgili ticaret odasında, eğer yetkili Türkçe bilmiyorsa, tercüman eşliğinde notere gitmeden de yürütülebilmektedir.
Yabancı sermayeli şirket kuruluşlarında ise genellikle ilgili şirketin dört adet noter onaylı ana sözleşme nüshası istenir. Yabancı dilde hazırlanmış ve şirket kuruluşu kapsamında gerekli olan evrakların Apostilli olarak düzenlenmesi, yeminli tercüman tarafından Türkçeye tercüme edilmesi ve noter tarafından onaylanması zorunludur. Sermaye sahibi temsilcileri, kurulacak şirket ortakları veya müdürleri çalışma izni bulunan yabancı uyruklu şahıslar ise notere tasdikli pasaport tercümelerini, yetkilisi veya vekili olduklarına dair ticari yetkilendirme belgelerini, eğer Türkçe değilse noter onaylı Türkçe tercümelerini ilgili Ticaret Odası’na sunmalıdır. Bu süreçte Türkçe konuşamayan ilgili kişilerin ilgili Ticaret Odası huzurunda gerekli resmi işlemlerde yer alması gerekiyorsa yanlarında ilgili Ticaret Odası’nın kabul ettiği şartlarda yeminli tercüman bulundurmaları gerekmektedir.
Araç Satış İşlemleri
Türkiye’de araç satış işlemleri noterlerde yapılmaktadır. Alıcı veya satıcı yabancı uyruklu ise ve Türkçe bilmiyorsa, noter huzurunda yeminli tercüman bulundurmak zorunludur. Tercüman, satış sözleşmesindeki tüm şartları yabancı uyruklu kişiye kendi ana dilinde eksiksiz olarak anlatır ve tarafların sözleşme şartlarını kabul etmesinden sonra belgeler imzalanır. Bu, işlemin şeffaflığını ve tarafların tam rızasını sağlamak için kritik öneme sahiptir.
Araç satışında gerekli belgeler arasında satıcı tarafından sağlanan ruhsat ve trafik belgesi, noter tarafından verilen noter tasdikli satış belgesi, geçerli kimlik belgesi (Türkiye’den alınmış nüfus cüzdanı, noter tasdikli pasaport veya sürücü belgesi) ve işlem başka bir kişi adına yapılıyorsa vekaletname yer almaktadır. Yabancı uyruklu bireylerin Türkiye’de araç satın alabilmeleri için ikamet iznine sahip olmaları gerekmektedir.
2025 yılı itibarıyla ikinci el araç satışında noter ücreti (plaka değişimi olsun veya olmasın) 1.489,36 TL, sıfır araç tescil işlemi için ise 1.138 TL olarak belirlenmiştir. Plaka değişikliği istenirse ek olarak yaklaşık 160 TL ücret alınır. İkinci el araç satışlarında zorunlu ekspertiz raporu ücreti yaklaşık 1.500 TL’dir. Trafik cezası ve Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV) borç sorgulamaları e-Devlet ve Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) sistemleri üzerinden online olarak yapılabilmektedir. Yabancı uyruklulara yönelik vergi muafiyeti ile sıfır araç alımı noterlerde gerçekleşebilir, ancak bu tür araçların satışı yalnızca satın alma hakkı bulunan başka bir yabancıya yapılabilir.
Tercüme Dışında Dikkat Edilmesi Gereken Genel Hususlar
Belge Geçerliliği ve Süreleri
Resmi işlemler için sunulan belgelerin geçerlilik süreleri büyük önem taşımaktadır. Örnek olarak nüfus kayıt belgeleri genellikle alındığı tarihten itibaren 6 ay süreyle geçerlidir. Eğer belgeleriniz e-Devlet üzerinden alındıysa çoğunlukla 1 ay geçerliliği bulunmaktadır. Aynı zamanda bazı işlemlerde pasaport ve vize sürelerinin, gerçekleştirilecek işlemin süresini kapsaması zorunludur. Mesela evlenmeyi planlayan bir yabancının vize süresi dolmuş veya yeterli olmayan yabancı uyrukluların işlemleri kabul edilmeyebilir; bu durumda ikamet izni veya vize yenilemesi gereklidir. Genel olarak, Türkiye’de 90 günden uzun kalmak isteyen yabancıların ikamet izni almaları zorunludur.
Kimlik Tespiti ve Vergi Kimlik Numarası
Noterler, işlem yaptıracak kişilerin kimliğini, adresini ve yeteneğini tam olarak öğrenmekle yükümlüdür. Kimlik tespiti için T.C. kimlik kartı, yabancı kimlik kartı, noter tasdikli pasaport, ikamet izni, Mavi Kart veya vatansız kişi kimlik belgesi gibi geçerli belgeler kullanılabilir. Yabancı uyruklu kişilerin Türkiye’deki birçok resmi ve finansal işlem için vergi kimlik numarasına (VKN) sahip olmaları gerekmektedir. VKN almak oldukça kolay bir işlemdir ve geçerli bir pasaportla herhangi bir vergi dairesinden şahsen veya İnteraktif Vergi Dairesi (gib.gov.tr) üzerinden online olarak temin edilebilir. Online başvuru ile “Potansiyel Vergi Kimlik Numarası” alınabilir.
Resmi Kurumlar İçin Randevu Sistemleri
Türkiye’deki birçok resmi işlem için randevu alınması zorunludur. Bu, hem işlem süreçlerini hızlandırmakta hem de bekleme sürelerini azaltmaktadır. Başlıca randevu sistemleri şunlardır:
- Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü (NVİ): Kimlik kartı, pasaport ve sürücü belgesi başvuruları için “ALO 199” çağrı merkezi veya randevu.nvi.gov.tr internet adresi üzerinden randevu alınabilir.
- Göç İdaresi Başkanlığı: İkamet izni başvuruları e-ikamet.goc.gov.tr üzerinden yapılmaktadır. Diğer göç işlemleri ve veri güncellemeleri için randevu.goc.gov.tr adresinden veya “YİMER 157” çağrı merkezinden randevu alınabilir.
- Türkiye Noterler Birliği (TNB): Noterlik işlemleri için portal.tnb.org.tr adresinden e-başvuru ve e-randevu sistemi kullanılabilir. Bu sistem sayesinde ıslak imza, elektronik imza ile randevu alınabilir veya noter huzuruna gelmeden işlem başvurusu yapılabilir.
- Sağlık Bakanlığı (MHRS): Hastane randevuları için “Merkezi Hekim Randevu Sistemi” (MHRS) mhrs.gov.tr veya “ALO 182” çağrı merkezi aracılığıyla 7/24 randevu oluşturulabilir.
- e-Devlet: Birçok resmi kurumun randevu sistemine ve hizmetine turkiye.gov.tr üzerinden erişim sağlanabilmektedir.
Tercüman Ücretleri:
Yeminli tercüme ücretleri serbest piyasa koşullarına göre iletişime geçtiğiniz tercüman veya tercüme büroları tarafından belirlenir. Bu tutarlar belirlenirken eğer tercüman veya büro bir dernek veya federasyona üyeyse bağlı olduğu topluluğun ücret tarifesini uygulamayı tercih edebilir. Yine de genel olarak ücret belirlenirken bölgedeki rekabet koşulları, dil, belge uzunluğu, aciliyet gibi faktörlere göre değişiklik gösterir. Mesela tercümanın veya büronun tek müşterisi siz değilsiniz ve işinizi acil olarak yapmasını istediğinizde tercüman elinde hazırda bulunan diğer işler için fazladan mesai harcamak zorunda kalacağından doğal olarak acil taleplerde ekstra mesai ücreti talep edebilir. Bunun dışında talep ettiğiniz dilde tercümanın bölgede bulunmaması sebebiyle ekstra yol ve kargo masraflarının eklenmesi, takip işlemi ücretlerinin talep edilmesi gibi farklı kalemlerde de işlem ücretleri mevcuttur. Her tercüme işlemi kendi içinde değerlendirilir ama ortalama olarak teklif verilirken harcanan emek ve süreyle orantılı şekilde teklif hazırlanır ve buna göre gerekli indirimler teklif edilebilir. Mesela aynı anda çok sayıda belgenin tercümesi istendiği zaman tercüme hazır olduğunda tek sefer yol ve baskı süreci işlenecek, her belge için ayrı ayrı çeviri dışı maliyetler olmayacaktır. Haliyle bu işleme özel indirimlerin talep edilmesi mümkün olabilmektedir. Yine benzer şekilde standart matbu belgeler, sürekli yapılan işlemler, düzenli talep gibi durumlarda da özel teklifler sunulabilmektedir.
Express Tercüme Olarak Önerilerimiz
Türkiye’de yabancı uyruklu kişilerin resmi işlemlerini başarıyla tamamlayabilmeleri için tercümanlık hizmetleri ve belge tasdik süreçleri kritik bir öneme sahiptir. Bu süreçlerin karmaşıklığı, yasal geçerliliğin sağlanması, hataların önlenmesi ve taraflar arasında doğru iletişimin kurulması için profesyonel desteği zorunlu kılmaktadır. Detaylandırıldığımız üzere yeminli tercümanların noter huzurunda yemin ederek çeviri yapması ve bu çevirilerin noter tarafından onaylanması, belgelerin Türkiye’deki resmi makamlarca kabul edilmesinin temelini oluşturmaktadır. Bu iki aşamalı doğrulama sistemi hukuki güvenliği artırmaktadır. Ayrıca, belgelerin uluslararası alanda geçerliliği için Apostil veya konsolosluk tasdiki gibi farklı yasal yolların, belgenin türüne ve kullanılacağı ülkenin Lahey Sözleşmesi’ne taraf olup olmamasına göre farklılık göstermesi, detaylı bir ön araştırma yapılmasını gerektirmektedir. Ticari belgeler gibi bazı özel belge türlerinin, genel kamu belgelerinden farklı tasdik süreçlerine tabi olması da bu bağlamda önemli bir ayrıntıdır. Bütün bu süreçlerde bu alanda deneyimli kişilerden destek almanız büyük önem taşımaktadır.
Yabancı uyruklu kişilerin Türkiye’deki resmi işlemleri sırasında belgelerinin geçerlilik sürelerine, pasaport ve vize durumlarına, ikamet izinlerine ve vergi kimlik numarası gibi temel gerekliliklere azami dikkat göstermeleri elzemdir. Çoğu resmi kurumun randevu sistemiyle çalıştığı göz önüne alındığında, işlemlerin aksamadan ilerlemesi için önceden randevu alınması ve gerekli tüm belgelerin eksiksiz hazırlanması büyük önem taşımaktadır.
- Profesyonel Destek Alın: Türkiye’deki resmi işlemlerinde herhangi bir aksaklık yaşamamak amacıyla ilgili alanda uzmanlaşmış bizler gibi profesyonel hizmet sağlayıcılardan, avukatlardan veya danışmanlık firmalarından hukuki destek almanızı öneririz. Özellikle hukuki metinlerin doğru anlaşılması ve yasal süreçlerin hatasız ilerlemesi için kritik öneme sahiptir.
- Yetkili Tercüman ve Noter Seçimi: Tercüme hizmeti alırken, tercümanın yeminli olup olmadığını ve noter onayının sağlanıp sağlanmadığını teyit etmek esastır. Tapu ve mahkeme gibi özel kurumlar için Adalet Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş tercümanların tercih edilmesi, belgelerin kabul edilebilirliğini artıracaktır. Bu tarz konularda nasıl ilerleyeceğinize emin değilseniz süreçleri sizin için takip etmekten memnuniyet duyarız.
- Belge Hazırlığı ve Geçerlilik Kontrolü: İşlem öncesinde gerekli tüm belgelerin listesi ilgili kurumdan temin edilmeli, belgelerin orijinalleri ve noter onaylı Türkçe tercümeleri hazır bulundurulmalıdır. Belgelerin geçerlilik süreleri dikkatlice kontrol edilmeli ve süresi dolmuş veya dolmaya yakın belgeler yenilenmelidir.
- Randevu Sistemlerini Kullanın: Resmi kurumlardaki yoğunluğu ve bekleme sürelerini minimize etmek için, özellikle Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü, Göç İdaresi Başkanlığı ve Noterler Birliği’nin online randevu sistemlerini aktif olarak kullanmanız sizlerin kısıtlı zamanında süreci tamamlamanızda büyük fark yaratacaktır.
- Maliyetleri Önceden Araştırın: Her işlemin kendine özgü harç ve ücretleri bulunmaktadır. İşlem öncesinde ilgili kurumdan güncel maliyet bilgileri alınarak bütçe planlaması yapılmalıdır. Dilerseniz sizler için bu süreçleri planlayabilir, tüm masrafları içinde bir danışmanlık süreci de sunabiliriz.
